Praatboek
Voor kinderen die te maken krijgen met veiligheidsafspraken
In de jeugdbeschermingsketen (lokale teams, Veilig Thuis, Gecertificeerde Instellingen (jeugdbescherming) en de Raad voor de Kinderbescherming) bestaan er diverse hulpmiddelen om professionals te helpen om met kinderen in gesprek te gaan over hun onveilige thuissituatie.
De focus van het Praatboek is een andere: dit is ontwikkeld voor kinderen zelf en gaat met het kind mee naar huis. Het is bedoeld om basisschoolkinderen te betrekken bij het gehele traject van signaleren van problemen t/m veiligheidsafspraken, hulpverlening en de evaluatie ervan.
“Het Praatboek is echt van het kind, anders dan bij andere hulpmiddelen.”
Het Praatboek geeft veel suggesties voor gespreksonderwerpen en vraagstelling en laat belangrijke zaken aan bod komen, zoals de thuissituatie, wat belangrijk is voor het kind, wat er moet veranderen en waarom, (veiligheids)afspraken, bij wie het kind terecht kan, evaluatie van het traject en plan voor de toekomst. Klik op de onderstaande link voor de hoofdstukindeling, enkele voorbeeldpagina’s en de beknopte handleiding voor professionals.
Een melding bij Veilig Thuis en een eventueel jeugdbeschermingstraject kunnen ingrijpende ervaringen zijn voor kinderen (en gezinnen). Kinderen vertellen dat er veel op ze afkomt en dat het traject veel invloed heeft op hun leven (Bouma e.a. 2019).
“Vaak is de uitvoering van de OTS erg op de ouders gericht, ondanks dat we weten dat het kind centraal staat. Door het praatboek krijgt het kind ook de mogelijkheid om te laten weten wat een oplossing zou kunnen zijn voor bepaalde problemen. Dat is echt waardevol.”
In het eerste gesprek vult een Veilig Thuis-medewerker, jeugdbeschermer, raadsonderzoeker of een (kind)hulpverlener uit het wijkteam enkele passages van het boekje samen met het kind in. Het kind krijgt het Praatboek uiteindelijk mee. Daarna kan de jeugdbeschermer of het wijkteam het boek samen met het kind blijven gebruiken, om het kind te blijven betrekken bij het proces. Op die manier is het kind steeds op de hoogte van (veiligheids)afspraken en ervaart het kind inbreng op het proces en betrokkenheid van de professionals met wie zij of hij te maken heeft.
“Ik ben erg enthousiast; het was heel leuk om het samen met het kind in te vullen. Mijn gesprek liep gestructureerd en ik heb meer dan anders uitleg gegeven over huiselijk geweld en dat het niet de schuld is van het kind.”
Het Praatboek is ontwikkeld door Marike van Gemert en Patries Worm, kinderarts en vertrouwensarts bij Veilig Thuis. Het is bedoeld om kinderen meer grip te laten ervaren op het ingewikkelde en ingrijpende proces van jeugdbescherming. Vormgeving & illustraties zijn gemaakt door Martijn in ’t Veld.
“Wanneer je merkt dat je ergens in vastloopt staan er ook genoeg voorbeelden waardoor je weer met een andere kijk het gesprek verder voort kan zetten. De puzzels en plaatjes tussendoor zorgen weer voor ontspannen gespreksstof om weer even op adem te komen.”
NB: Het Praatboek is bedoeld voor basisschoolkinderen (4 – 12) die onveilig opgroeien en die daardoor te maken krijgen met veiligheidsafspraken en bijbehorende instanties. Het gaat dus om het traject ná de Meldcode.
Het Praatboek is getest in vijf verschillende instellingen, waaronder Veilig Thuis, Raad voor de Kinderbescherming, een Gecertificeerde instelling en een wijkteam. De gebruikerservaringen op deze pagina komen uit de evaluaties van deze testperiode.
“Het dwingt mij als jeugdbeschermer wel om structureler een afspraak te maken met het kind en dat is dan wel de ‘stok achter de deur’ die voorkomt dat kinderen een tijd lang niet gehoord worden.”
Werk je in de jeugdbeschermingsketen en wil je (met je team/ ketenpartners) het Praatboek ook uitproberen? Bekijk dan onderstaande instructievideo en bestel via de bestelknop onder de video.